Kretkowski Jakub Zygmunt h. Dołęga (ok. 1740–1810), starosta grodzki przedecki, poseł na sejmy. Syn Andrzeja, starosty kowalskiego (zm. 1758) i Teresy z Gembartów, skarbniczanki dobrzyńskiej, brat Feliksa (zob.), posiadał na Kujawach klucz chodecki (miasto i wsie) w pow. przedeckim, klucz Kamienna w pow. kowalskim, Głogowę w pow. orłowskim oraz nieruchomości w Warszawie (kamienice) i we Włocławku (spichrze). Druga żona wniosła mu dobra rychwalskie (miasto i wsie) w pow. konińskim, które sprzedał ok. r. 1805. Dn. 30 III 1769 r. został konsyliarzem w zawiązanej wówczas (a nie w styczniu, jak podaje W. Konopczyński) konfederacji barskiej na Kujawach. Wykonał wprawdzie 9 XII przysięgę w Generalności, ale nie wykazał się żadną aktywnością w powstaniu. Oddany dworowi, korzystał z hojnych jego łask. Już w r. 1770 nabył za konsensem królewskim starostwo bobrownickie, które odstąpił w 4 lata później. Sejm 1773–5 r. nadał mu prawem emfiteutycznym na lat 50 starostwo przedeckie. W tym czasie otrzymał również urząd starosty grodzkiego przedeckiego. W r. 1778 posłował na sejm z woj. brzeskiego. Jako członek komisji likwidującej długi Rzpltej podał Izbie projekt skwitowania prac komisji. T. r. dostał Order Św. Stanisława. W r. 1779 był marszałkiem sejmiku deputackiego w Radziejowie, na którym powołano go do Komisji Wojewódzkiej dla przeanalizowania projektu kodeksu Andrzeja Zamoyskiego i przygotowania wniosków do instrukcji poselskiej na przyszły sejm.
W r. 1780 ponownie powierzono K-emu laskę marszałkowską sejmiku przedsejmowego, a równocześnie z woj. brzeskiego został posłem na sejm. Wchodził wówczas do Komisji dla egzaminowania Departamentu Wojskowego. W r. 1782 wysunięto go na członka Komisji Skarbu Kor., ale K. wycofał swą kandydaturę. T. r. otrzymał Order Orła Białego, a w r. 1783 kandydował do kasztelanii kruszwickiej, którą jednak otrzymał Piotr Sumiński. W r. 1784 posłował na sejm grodzieński z woj. brzeskiego. Był wtedy członkiem komisji do egzaminowania Rady Nieustającej. W instrukcjach sejmikowych przekazywano mu głównie skargi na bezprawia pruskie. Na plenum sejmowym głos zabierał rzadko. W l. 1780 i 1786 K. pełnił funkcję komisarza w sądach zadwornych Referendarii Kor. Dn. 30 V 1789 r. został z ramienia Sejmu Czteroletniego komisarzem do oznaczenia dochodów z dóbr ziemskich, duchownych i świeckich powiatu przedeckiego w woj. brzesko-kujawskim. W r. 1807 na zjeździe we Włocławku delegowany był do Warszawy dla złożenia w imieniu obywateli kujawskich hołdu Fryderykowi Augustowi. Równocześnie u marszałka Davouta interweniował w sprawie powstrzymania samowoli wojsk francuskich, a w Radzie Stanu złożył skargę na zbyt rygorystyczne zarządzenia Izby Administracyjnej Poznańskiej. W r. 1784 poślubił K. Konstancję Wodzińską, chorążankę przedecką, która wniosła mu 100 000 złp. posagu; miał z nią córkę Józefę (1785–1844), 1.v. żonę Jana Rutkowskiego z Chełmicy, 2.v. (1813) – Ignacego Lipskiego, i syna Józefa (1789–1850), posła na sejm Król. Kongresowego. Po śmierci Konstancji (1797) ożenił się z Karoliną Dobrzycką, wdową po Glińskim, która po kilku latach rozeszła się z K-m. Zmarł 13 XI 1810 w Kamiennej; pochowany w Chodczu w ufundowanym przez siebie barokowym kościele cmentarnym.

Portret w zbiorach Muzeum Kujawskiego we Włocławku; – Boniecki; Kosiński A., Przewodnik heraldyczny, W. 1885 V; Uruski; – Borucki M., Ziemia kujawska, Włocławek 1882 s. 106, 119, 248; Konopczyński, Konfederacja barska, I; Pawiński A., Dzieje ziemi kujawskiej, W. 1888 V; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Lw. 1909 IV; Sławiński T., Człowiek istotą rodzinną – genealogia Kretkowskich w XV–XVIII wieku, „Roczn. Pol. Tow. Herald.” S. Nowa, T. 3: 1997 s. 53–74; – Ciąg dalszy kalendarzyka narodowego i obcego na R. P. 1792, W. s. 398, 485; Diariusz sejmu… 1778…, W. 1779 s. 3, 16–7, 125, 188; Diariusz sejmu… 1780, Wyd. S. Badeni, W. s. B. v., 8; Diariusz sejmu… 1782, Wyd. P. Kiciński, W. s. 47; Diariusz sejmu… 1784…, Wyd. M. Tukalski Nielubowicz, W. 1785 s. 12, 126; Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII w., Wyd. A. Keckowa i W. Pałucki, W. 1955–7 I–II; Płata wojsk i chleb zasłużonych 1771 s. 51; Vol. leg., VIII 136, 140, 246, IX 83; – B. Ossol.: rkp. 3702 II; – Mater. Red. PSB: Kretkowscy h. Dołęga. Uzupełnienia i sprostowania.
                                                                                                                                                                                                                             Wacław Szczygielski